Кансультацыя для выхавальнікаў:
“ПАТРЫЯТЫЧНАЕ ВЫХАВАННЕ ДЗЯЦЕЙ ДАШКОЛЬНАГА ЎЗРОСТУ”
Шматгадовая педагагічная практыка і навуковыя даследванні падкрэсліваюць важнасць выхавання асобы грамадзяніна – патрыёта. На жаль, прывіваць высокае пачуццё патрыятызму стала цяпер няпроста. Паняцці “Радзіма”, “маральнасць”, “духоўнасць” нібыта страцілі свой глыбокі сэнс. Самы важны ўрок, які народ здольны вынесці з гісторыі, - гэта ўрок маральнасці. На многія пытанні сёння цяжка адказаць. Патрыятыям – з’ява гістарычная. Ён адлюстроўвае адносіны чалавека да дзяржаўнага ладу, да Радзімы, да суайчыннікаў. Чалавек не выбірае маці і не выбірае Радзіму. Яны – каштоўнасці асаблівыя, святыя.
І кожны любіць і разумее іх па-свойму. Выхаванне патрыятызму аб’ектыўна абумоўлена патрэбнасцямі грамадства, гэта катэгорыя маральная, заснаваная на развіцці ў асобы ўсяго самага чалавечнага – дабрыні, спагадлівасці, міласэрнасці, далучанасці да духоўных нацыянальных каштоўнасцей. Сусветная практыка сведчыць, што дзяржава можа стаць квітнеючай толькі тады, калі ў ёй жывуць людзі, здольныя яе абараніць, ствараць матэрыяльныя і духоўныя каштоўнасці. Беларускі народ спакон веку быў народам-патрыётам, народам-абаронцам. Але падзеі апошніх гадоў схіляюць да думкі, што ў нашым грамадстве прыкметна знізілася імкненне да выхавання ў моладзі любові да Айчыны, адданасці абавязку грамадзяніка і салдата. Менавіта гэта парадзіла ганебныя выпадкі ўхілення ад вайсковай службы. А яшчэ дзесяць гадоў таму ў Беларусі такое і ўявіць было немагчыма. Прызыўнік з нашых краёў заўсёды лічыўся выдатным салдатам, патрыётам, працаўніком. Але жыццё так крута змянілася, што не вытрымалі і цвёрдыя маральныя ўстоі, якія здаваліся непахільнымі.
Вядучае месца ў выхаванні патрыятычных пачуццяў вучняў належыць эмацыянальнаму выкладанню шматвяковай гісторыі беларускага народа. І пачынаць трэба з вывучэння гісторыі роднага краю, таго кутка, дзе ты нарадзіўся і рос. Урокі гісторыі з’яўляюцца асновай у выхаванні патрыятызму і грамадзянскасці ў вучняў пачатковых класаў.
Сувязь сённяшніх дзён з сівой мінуўшчынай дае магчымасць нам аднавіць перарваную повязь часоў, адрадзіць і вярнуць страчаныя каштоўнасці; працавітасць і любоў да роднай зямлі, еднасць са сваімі каранямі. Без ведаў сваіх вытокаў немагчыма палюбіць свій край, родную спадчыну, стаць сапраўдным патрыётам. Трэба адзначыць адзінства працэсу навучання, выхавання і развіцця асобы. А гэта ўдала спалучаецца на ўроках гісторыі, літаратуры і ў пазакласнай рабоце. Цяжка назваць хоць адну тэму, якую немагчыма было б звязаць з гісторыяй роднага краю.
У патрыятычным выхаванні дашкольнікаў на сучасным этапе засталося месца і этнічнай рабоце. Яна стала даследніцкай, навуковай. Дзеці разам з выхавальнікамі і музычным кіраўніком рыхтуюць фальклорныя святы “Гуканне вясны”, “ Багач”, “Вячоркі”, “Купалле”, “Масленіца” і інш.
Такім чынам, каб лепш ведаць родную спадчыну, свае звычаі, дашкольнікі павінны займацца вывучэннем назваў мясцін свайго краю: вёсак, хутароў, лясоў, палёў, балот, урочышч.
ПАТРЫЯТЫЗМ – КАШТОЎНАСЦЬ ВЕЧНАЯ
Традыцыі патрыятычнага выхавання дзяцей стагоддзямі адточваліся ў айчыннай педагогіцы. Гэта пытанне дзяржаўнага значэння з’яўлялася прадметам пільнай увагі вучоных, грамадскіх і палітычных дзеячаў у розныя гістарычныя перыяды: ад “Навучання дзяцей” Уладзіміра Манамаха да стварэння цэлай педагагічнай тэорыі К.Дз. Ушынскага, А.С. Макаранкі, В.А. Сухамлінскага.
Для нас заўсёды былі зразумелымі і адназначнымі такім паняцці, як “патрыёт” і “патрыятызм”. І, здавалася б, тут не можа быць розначытанняў, бо яны добра вядомы педагагічнай навуцы і іх вызначэнні відавочныя. Але за апошнія гады названыя паняцці набылі мноства сэнсавых аценняў, нярэдка супрацьлеглых, што дае магчымасць як патрыётаў нават адыёзныя фігуры. Такім чынам, патрыятызм – з’ява складаная і шматгранная, якая мая, прынамсі, чатыры асноўныя узроўні:
- Біялагічны, аснова якога – падсвядомае ў чалавечай натуры. Нарадзіўшыся ў пэўнай мясцовасці, чалавек толькі там адчувае сябе камфортна. І звязана гэта, па меркаванню рускіх філасафаў- касмістаў М.Ф.Фёдарава, А.С.Чыжэўскага, К.Э.Цыялкоўскага, з лакальнымі касмічнымі выпраменнямі, што аказваюць спецыфічны ўплыў на кожнага індывіда.
- Эмацыянальны ўзровень, у аснове якога ляжыць далучэнне чалавека да роднай культуры – мовы, мастацтва, фальклору, звычаяў, традыцый і г.д. Адначасова гэта можа спалучацца зпагадлівымі адносінамі да “гэтай” краіны і яе народа.
- Сацыяльны узровень заснаваны на арганічнай любові да сваёй дзяржаўнасці і яе носьбіта – народа, з якім чалавек сябе ідэнтыфікуе. Тут выяўляецца прыхільнасць да звыклага ладу жыцця, норм, традыцый і форм дзяржаўнасці.
- Духоўны ўзровень уключае 3 папярэднія, а таксама веру чалавека ў нешта новае, светлае трансцэндэнтальнае. Гэта могуць быць ідэі – рэлігійныя, камуністычныя ці ідэалістычныя, важна, каб яны былі сфарміраваны ў цэласны светапогляд, якому чалавек застаецца верным усё жыццё. А ўсякае адмаўленне ад ранейшых духоўных каштоўнасцей – фальш, прытворства ці здрадніцтва.
Дзіцячы сад адкрывае шырокія магчымасці для комплекснага, мэтанакіраванага фарміравання асобы, далучэння яе да названых узроўняў патрыятызму, паступовага асэнсавання яго не толькі як унутранага пачуцця, але і як канкрэтнаг дзеяння, учынку ў імя родных і блізкіх, у імя Радзімы.
Вялікае выхаваўчае ўздзеянне на дзяцей аказваюць сустрэчы з непасрэднымі ўдзельнікамі ваенных дзеянняў. Выхаванне патрыятызму на эмацыянальным узроўні адбываецца праз далучэнне дзяцей да малых форм фальклору. Любое святочнае мерапрыемства – гэта праз розумы і сэрцы кожнага падзеі і імёны герояў айчыннай гісторыі, пакладзеныя ў аснову сцэнарыя, якія становяцца незабыўнымі вобразамі і непасрэднымі дзеючымі асобамі, аказваючы, такім чынам, велізарны выхаваўчы эфект як на ўдзельнікаў дзейніцтва, так і на прысутных.
выхавальнік, як ніхто іншы, мае магчымасць прыводзіць прыклады патрыятызму свайго народа для фарміравання ў дзяцей пачуцця высокай грамадзянскасці і адданасці Радзіме.
Такім чынам, мы павінны ведаць сваю гісторыю, ведаць яе такой, якая яна ёсць. Атрымліваць з яе ўрокі, заўсёды помніць аб тым, хто стварыў дзяржаву, адстойваў яе гонар, рабіў яе вялікаў, магутнай. Мы захаваем гэту памяць і мы захаваем гэту сувязь часоў.
Падрыхтаваў загадчык І.Л.Сенькевіч